- ÁM ẢNH NGƯỜI ĐÀN BÀ…
- khi viết tôi không nghĩ đến nữ tính
- NHÂN DÂN – Hoàng Đình Quang
- Thơ Lê Khánh Mai trên Báo Văn nghệ
THÔNG ĐIỆP CUỐI CÙNG VỊ TƯỚNG HUYỀN THOẠI
TRẦN ĐĂNG KHOA
Thế là đã tròn một tuần vị tướng huyền thoại của chúng ta – Đại tướng Võ Nguyên Giáp ra đi. Tràn ngập trên các phương tiện truyền thông, các trang báo giấy, báo mạng, các trang blog, facebook cá nhân, cả trong nước và quốc tế là niềm cảm phục và nỗi tiếc thương vô hạn của nhân dân cả nước và bạn bè quốc tế đối với nhà quân sự thiên tài.
Nhân dân ta thương Đại tướng, khóc Đại tướng đã đành, bè bạn quốc tế, trong đó có cả những người trước đây từng là kẻ thù “không đội trời chung” của ông, đã từng bị ông đánh bại trong cả hai cuộc chiến tranh thần thánh, giờ cũng thương tiếc ông, cũng thấy hẫng hụt khi không còn ông trên cõi đời này. Đấy là điều không phải vị tướng nào, không phải bậc thiên tài quân sự nào cũng có thể có được. Đấy cũng chính là một huyền thoại nữa của Tướng Giáp giữa cõi đời bụi bặm này chăng?
Ngày 5 tháng 10 năm 2013, hãng truyền thông Mỹ NPR dẫn lời Giáo sư, nhà sử học quân sự Mỹ, ông Cecil Currey, tác giả cuốn sách “Chiến thắng bằng mọi giá” nói về Đại tướng: “Ông Giáp có thể sánh ngang với những nhà chỉ huy quân sự tài nhất thế kỳ XX. Ông ngang tầm Alexander Đại đế, vượt trội hơn Napoleon, cũng vượt trội hơn tất cả các tướng lĩnh của chúng ta. Ông ấy là con người vĩ đại của mọi thời đại”.
Điều ấy cũng phải thôi. Napoleon là nhà chỉ huy quân sự lỗi lạc, nhưng Naboleon còn bị M. I. Cutudốp đánh bại trên chiến trường Borodino. Còn Võ Nguyên Giáp thì không. Dường như ông chưa thất bại bao giờ. Bởi thế, Cựu Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ, Tướng William Westmoreland cũng phải công nhận, gọi ông là một “vị tướng huyền thoại”.
Đối với chúng ta, Đại tướng Võ Nguyên Giáp còn là “vị tướng của toàn dân”. Hình như đây mới chính là bí kíp, là sức mạnh giúp ông đánh thắng bất kỳ mọi kẻ thù tàn bạo nào. Bởi sau ông là Nhân Dân. Quanh ông là Nhân Dân. Sức mạnh của ông là sức mạnh của Toàn Dân
Ta hiểu vì sao nhân dân yêu mến ông, đùm bọc chở che ông, không phải chỉ trong những năm kháng chiến gian khổ, mà ngay cả khi đất nước yên hàn, đặc biệt là những lúc ông lẻ loi, cô đơn nhất. Và rồi cả những người thương yêu ông, bảo vệ ông cũng sẽ được Dân thờ.
Ta bỗng hiểu vì sao, khi ông ra đi, đất nước chìm ngập trong nước mắt nhân dân. Các tướng lĩnh quân đội, các cựu chiến binh, những người đã từng cùng ông vào sinh ra tử khóc ông đã đành, nhưng những người dân bình dị, trong đó có không ít những học sinh sinh viên, những người còn rất trẻ, chưa từng được thấy ông ở ngoài đời, cũng vật vã khóc ông, như khóc một người thân ruột thịt của gia đình mình vừa mất. Ta lại nhớ ngày Bác Hồ ra đi, cả nước cũng ngập chìm trong nước mắt như thế. Những năm ấy chiến tranh rất khốc liệt. Kẻ thù đã leo đến những nấc thang cuối cùng của sự tàn bạo. Bom đạn mù mịt. Đất nước có lúc như ngàn cân treo sợi tóc. Người dân thương Bác và lo cho vận mệnh đất nước, trong đó có cả số phận của chính mình. Khi ấy nước loạn. Nhưng lòng dân lại yên. Bây giờ nước yên, nhưng lòng người lại li tán. Đất nước thống nhất mấy chục năm rồi nhưng lòng người vẫn cách chia. Chúng ta đã hợp tác toàn diện được với Mỹ, nhưng người cùng một nước vẫn phân chia chiến tuyến, xa mặt cách lòng. Lòng dân không thống nhất thì sự thống nhất non sông cũng chỉ là hình thức. Ấy là chưa kể những năm gần đây, “sự tha hóa biến chất của một bộ phận không nhỏ những người có chức có quyền, cũng làm người dân chán nản và khủng hoảng niềm tin. Trước đời sống phồn tạp, ô nhiễm, không ít trái tim người đã trơ lỳ, vô cảm. Tưởng như không còn nước mắt nữa!
Nhưng không! Không phải thế. Cuộc đời không buồn như chúng ta lầm tưởng. Nhân dân đâu có xa. Họ càng không bao giờ xa, không bao giờ quay lưng lại với những người hết lòng tận tụy với nước với dân. Thương dân thì sẽ được dân thương yêu đùm bọc.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người như thế. Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng là người như thế. Người dân khóc thương ông như đau xót mất một người thân. Trước đây, họ đã khóc Bác Hồ thế nào thì bây giờ họ cũng khóc Tướng Giáp như thế!
Trước khi lễ tang ông được Nhà nước cử hành trọng thể theo nghi thức cao nhất, nghi thức Quốc tang dành cho những người có công lớn với đất nước, những người dân cũng đã tự “cử hành Quốc tang” cho ông, theo cách của riêng mình. Không phải hai ngày, ba ngày, mà suốt một tuần liền. Mỗi ngày hàng chục vạn người từ khắp mọi miền đất nước lặng lẽ xếp hàng đến căn nhà ông, viếng di ảnh ông. Có cụ già đi không còn vững nữa, phải nhờ con cháu dìu. Rồi những người khiếm thị. Những người khuyết tật. Cả một biển người với số phận khác nhau, tôn giáo khác nhau, chính kiến khác nhau, rồi người Việt ở trong nước, người Việt ở nước ngoài, rồi báo chí ngày thường vẫn được phân chia cách biệt “lề trái”, “lề phải”, giờ đều chung niềm yêu kính ông. Thương tiếc ông. Không ít người còn lặn lội lên tận Mường Phăng, Điện Biên hay trở về căn nhà xưa của ông ở Quảng Bình để thắp hương tưởng nhớ ông. Người dân còn lập bàn thờ, rồi tổ chức viếng ông trên khắp mọi tỉnh thành trên cả nước. Rồi họ còn thờ ông trong cộng đồng người Việt ở nhiều bến bờ trên thế giới.
Ở ngôi nhà 30 Phố Hoàng Diệu của ông, suốt một tuần lễ liền, ngày nào cũng đông nghịt người. Họ xếp hàng lặng lẽ, trật tự. Dòng người dài đến như bất tận. Người dân tự mua nước, mua cơm cho bà con ở các tỉnh xa ăn miễn phí khi chờ viếng. Giáo sư Vũ Văn Hiền bảo tôi: “Mình đã khóc. Khóc thật sự. Khóc không chỉ thương tiếc Đại tướng, mà khóc vì lòng dân. Dân mình đẹp quá. Vĩ đại quá! Bác Giáp đúng là Đại tướng của lòng Dân! Có mấy ai được như bác ấy!”
Trong đêm viếng cuối cùng ở nhà Đại tướng, khi cánh cửa sắt khép lại, lập tức, 103 ngọn nến bất ngờ bùng lên ở bên ngoài cánh cổng. Người dân hô vang tên Đại tướng. Rồi họ nắm tay nhau hát vang bài Quốc ca, vốn là bài Tiến Quân Ca, bài hát dành riêng cho đội quân mà ông là chỉ huy. Tiếng hát trầm hùng, nức nở và nhói buốt trong nước mắt, trong ánh sáng của 103 ngọn nến. 103 năm trong một đời người đã cháy lên thành dải ngân hà. Một giải ngân hà đang cháy sáng trên mặt đất!
Vĩ đại thay vị tướng của Lòng Dân!
Trong đời mình, tôi cũng đã được dự rất nhiều đám tang. Nhưng chưa có đám tang nào xúc động, trang nghiêm và kỳ vĩ đến như thế!
Thật có lý khi nhà sử học Dương Trung Quốc nói rằng: Có cảm giác như trong đám tang Đại tướng, cả Dân tộc ta cùng nắm tay nhau! Xiết chặt tay nhau!
Quả đúng như vậy! Và như thế, có thể nói rằng, trong đời của một CON NGƯỜI, một CON NGƯỜI viết Hoa theo đúng nghĩa, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã góp một phần quan trọng cùng với Bác Hồ, với toàn Đảng, toàn Quân và toàn Dân đánh thắng kẻ thủ, thống nhất toàn vẹn đất nước, và hôm nay, trong “trận đánh” cuối cùng, bằng việc ra đi của mình, Đại tướng cũng đã thống nhất được Lòng Dân. Đưa dân về một mối trong mái nhà chung của Đại gia đình Việt Nam.
Tôi rất đồng cảm với Thiếu tướng Lê Văn Cương, nguyên Viện trưởng Viện chiến lược, Bộ Công an, khi ông cho rằng: Tướng Giáp trong những ngày tháng cuối cùng trên giường bệnh, vẫn luôn là nơi gửi gắm niềm tin tưởng tôn kính của người dân cả nước. Khi ông ra đi, chúng ta thấy cả dân tộc như đang xích lại gần nhau, yêu thương, gắn bó, tốt lành hơn trong nỗi đau mất mát. Và dù muốn hay không, với bất kỳ ai có lương tri, tấm lòng của người dân đối với Tướng Giáp cũng là sự “thức tỉnh”. Chính sự ra đi của Tướng Giáp sẽ thức tỉnh những người ở lại, tạo một sức đẩy, để Đảng và Nhà nước phải quyết liệt hơn nữa nhằm khắc phục những hiện tượng tha hóa trong bộ máy công quyền, đặc biệt ở những người có chức có quyền, đang từng ngày từng giờ xa Dân, trong đó, nói như đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, “một lượng không nhỏ cán bộ thoái hóa, biến chất”, làm xói mòn niềm tin của dân. Tình cảm, niềm tôn kính của Dân đối với Tướng Giáp, cũng là lời nhắc nhở những người ở lại phải có trách nhiệm lớn hơn nữa đối với Tổ Quốc, đối với nhân dân, sống trong sáng giản dị, sống hết lòng vì Dân. Có Dân là sẽ có tất cả. Đó là một thông điệp mà Đại tướng muốn gửi lại cho chúng ta chăng?